Prawo do gotówki w konstytucji. Dziś na Słowacji, jutro w Szwajcarii, pojutrze w Polsce?

Postuluję, aby prawo do gotówki zostało zagwarantowane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku. Jako pozytywny przykład takiego rozwiązania wskazuję Słowację i Szwajcarię, o czym więcej przeczytasz poniżej.

Dlaczego prawo do gotówki powinno zostać zapisane aż w konstytucji? Czy nie wystarczy w ustawie, tak jak jest obecnie? Otóż uważam, że zdecydowanie nie. Gotówka w konstytucji to absolutna konieczność.
Należy bowiem pamiętać, że normalna ustawa może być łatwo zmieniona zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Potem jeszcze zostaje Senat i projekt ustawy idzie do Prezydenta RP, który prawie zawsze podpisuje akty prawne zainicjowane przez partię, z której się wywodzi. Natomiast bardzo trudno jest zmienić konstytucję, co pozwoli zagwarantowanie nam prawo do gotówki na długie lata.
Krótko mówiąc, każda ustawa może być łatwo uchwalona, zmieniona lub uchylona przez w danym momencie rządzącą większość parlamentarną. Nietrudno zatem sobie wyobrazić, że w przyszłości jakaś „nowoczesna” parta ulegnie potężnemu lobby innych państw, ponadnarodowych organizacji, wielkich banków lub też międzynarodowych korporacji, które bardzo mocno naciskają na eliminację gotówki.
A o tym, że te podmioty chcą likwidacji pieniądza fizycznego i wprowadzenia tzw. społeczeństwa bezgotówkowego (cashless society) chyba nikogo nie muszę już przekonywać. Wspominałem o tym wielokrotnie na blogu, więc proponuję Ci przeczytać ten artykuł – czytaj. Ponadto, świat niestety podążą w jeszcze gorszym kierunku niż jedynie wycofanie gotówki. Otóż, około 100 banków centralnych na całym świecie pracuje nad wprowadzeniem tzw. CBDC – czytaj.

W tym miejscu krótko wyjaśnię, że CBDC (z ang. Central Bank Digital Currency) to nowa forma pieniądza, emitowana cyfrowo przez bank centralny po to, aby służyć jako legalny środek płatniczy. CBDC nie może być wydawane przez banki komercyjne, lecz wyłącznie przez bank centralny w danym państwie (np. Narodowy Bank Polski). W tym systemie każdy obywatel będzie zatem skazany na jedyne konto w banku centralnym, od którego nie będzie mógł uciec.

Co gorsza, CBDC to nowoczesna forma totalitarnej kontroli ludzi przez państwo. Taki cyfrowy pieniądz może mieć bowiem datę ważności, po upływie której wygasa (tzw. pieniądz czasowy – czytaj). Ponadto, jest on programowalny przez władzę, tzn. że można go tak zaprogramować, że za niego będziesz mógł np. kupić to, co Tobie wolno nabyć albo też nie będziesz mógł kupić tego, co Ci zostało zabronione przez rządzących. Nie możemy dopuścić do jego wprowadzenia.

Na temat brutalnego i przymusowego narzucania tego typu rozwiązań obywatelom własnego państwa napisałem w odcinku bloga pt. „Jak wygląda likwidacja gotówki i wprowadzanie CBDC w Nigerii?” – czytaj.

Dlaczego zapis o gotówce zawarty w konstytucji tak trudno będzie zmienić?

Zmiana konstytucji wymaga szczególnej procedury oraz tzw. większości kwalifikowanej, czyli znacznie większej liczby głosów za niż w przypadku zwykłej ustawy.

Decyzję tę podejmuje bowiem Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Jeżeli zaś zmianie ulec mają przepisy m.in. rozdziału II Konstytucji (tak jak w tym przypadku) to podmioty te mogą jeszcze zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Prezydent nie może zastosować weta wobec zmiany Konstytucji.

Dzięki temu zmiana konstytucji jest o wiele trudniejsza niż w przypadku innych aktów prawnych, co zagwarantowałoby nam zachowanie prawa do gotówki na długie lata, nawet gdyby w przyszłości jakaś opcja rządząca chciała dopuścić się zamachu na pieniądz fizyczny.

Prawo do gotówki w Konstytucji Słowacji

Sytuacja na Słowacji jest szczególna. Walutą tam jest bowiem euro, zaś w tym roku ma być przedstawiona propozycja Komisji Europejskiej o wprowadzeniu cyfrowego euro, czyli CBDC na obszarze strefy euro. Budzi to ogromne obawy wielu ludzi w tym kraju.

Dlatego też w czerwcu 2023 roku posłowie słowackiego jednoosobowego parlamentu, tj. Rady Narodowej, dokonali zmiany swojej konstytucji. Na podstawie nowego zapisu Konstytucji Republiki Słowackiej, zagwarantowano ludziom prawo do płacenia gotówką za zakup towarów i usług.

Zapewni to, że płatności gotówkowe pozostaną dozwoloną opcją w przyszłości. Prawu do płacenia gotówką będzie towarzyszyć też konstytucyjna gwarancja emisji gotówki jako prawnego środka płatniczego.

Za przyjęciem ustawy konstytucyjnej głosowało 111 posłów, 3 było przeciw, a 17 wstrzymało się od głosu.

Jak stwierdził podczas debaty parlamentarnej poseł Miloš Svrček, jeden z autorów projektu: „To bardzo ważne, że w Konstytucji jest zapis, na podstawie którego możemy się w przyszłości bronić przed wszelkimi rozkazami z zewnątrz, twierdzącymi, że może być tylko cyfrowe euro i żadnych innych form płatności”.

Niestety, słowaccy posłowie zrobili równocześnie coś niemądrego – jednocześnie mocno osłabili konstytucyjne prawo do gotówki.

Do poprawki konstytucyjnej dotyczącej gotówki dodali bowiem jeszcze zapis, że placówki będą mogły odmówić przyjęcia gotówki z „uzasadnionych powodów”, co nawet do tej pory było tam zabronione.

W ten sposób posłowie wyraźnie osłabili gwarantowane prawo do korzystania z gotówki. Poprawka ta została dodana przez europosła SaS – Mariána Viskupiča, a 111 posłów zgodziło się z nią.

Ostatecznie zapis dodanego do Konstytucji Republiki Słowackiej art 39a brzmi:

1. Emisja pieniądza gotówkowego jako prawnego środka płatniczego jest gwarantowana.

2. Każdy ma prawo dokonywać zapłaty za nabycie towarów i świadczenie usług gotówką jako prawnym środkiem płatniczym, a odmowa przyjęcia takiej zapłaty może nastąpić wyłącznie z uzasadnionych przyczyn lub z przyczyn powszechnie obowiązujących. Gwarantuje się prawo do dokonywania transakcji gotówkowych w banku lub oddziale banku zagranicznego.

3. Ustawa określa warunki i ograniczenia prawa, o którym mowa w ust. 2.

Reasumując, poprawka konstytucyjna z jednej strony daje zatem Słowakom prawo do płacenia gotówką, ale – z drugiej strony – także możliwość odmowy jej przyjęcia z uzasadnionych powodów. W ostatecznym rozrachunku może to paradoksalnie przesunąć Słowację w kierunku społeczeństwa bezgotówkowego, jeżeli będzie to nadużywane. Jednak sam zapis o istnieniu gotówki jest krokiem w bardzo dobrym kierunku.

Szwajcaria – konstytucyjna inicjatywa „Gotówka to wolność”

Szwajcaria jest jednym z nielicznych na świecie państw prawdziwie demokratycznych, gdzie to obywatele rzeczywiście rządzą i to oni decydują o kierunkach polityki prowadzonej przez to państwo. Obowiązuje tam bowiem demokracja bezpośrednia, co znaczy, że o większości istotnych spraw decydują sami obywatele w referendum. O Szwajcarii więcej przeczytasz tutaj.

Tak też tam obecnie dzieje się w sprawach gotówki. Obywatele tego kraju chcą jeszcze mocniej zabezpieczyć dostęp do fizycznego pieniądza. W 2021 roku Szwajcarzy rozpoczęli zbieranie podpisów pod oddolną inicjatywę o nazwie „Gotówka to wolność”, której celem stało się wpisanie gotówki do konstytucji. Inicjatywa ta mówi „Tak dla niezależnej, wolnej szwajcarskiej waluty z monetami lub banknotami”. Jest ona wspierana przez Szwajcarski Ruch Wolności (FBS).

Zwolennicy tej inicjatywy podnoszą, że:

– Gotówka to wolność, ponieważ można jej używać zawsze i wszędzie.

– Gotówka promuje niezależność, ponieważ nie jesteśmy zależni od technologii (elektryczność, czytniki kart, internet).

– Gotówka zapewnia bezpieczeństwo, także mimo ujemnych stóp procentowych.

– Gotówka jest ważną częścią szwajcarskiej kultury dobrowolnego i pokojowego współistnienia.

W dniu 15.02.2023r. przekazano ponad 137 000 podpisów pod inicjatywą „Gotówka to wolność” do Federalnego Urzędu Kanclerskiego.

Jest to sygnał dla Szwajcarii i całej Europy. Kwestia gotówki zostanie więc poddana pod głosowanie w tym kraju.

Sprawa jednak nieco się skomplikowała. W Szwajcarii rolę rządu pełni bowiem tzw. Rada Federalna. Napisała ona w swoim komunikacie, że uznaje ogromne znaczenie gotówki dla gospodarki i społeczeństwa. W związku z tym jest gotowa podnieść odpowiednie przepisy z poziomu ustawy do poziomu konstytucji. Tamtejszy rząd uważa jednak, że tekst zaproponowany przez inicjatorów jest niewystarczająco precyzyjny.

Dlatego też Rada Federalna chce przygotować tzw. kontrpropozycję dla popularnej inicjatywy „Gotówka to wolność”. W ten sposób stara się zapobiec głosowaniu na „tak” dla tej inicjatywy, bez bycia postrzeganym przez opinię publiczną jako przeciwnik gotówki.

Wygląda zatem na to, że prawo do gotówki zostanie wpisane do Konstytucji Szwajcarii. Trudno jednak powiedzieć, czy obywatele w referendum zagłosują za projektem inicjatywy „Gotówka to wolność”, czy też za projektem Rady Federalnej. Najważniejsze jednak, że gotówka zostanie tam zagwarantowana konstytucyjnie.

Jak prawo do gotówki może brzmieć w Konstytucji RP?

Jako prawnik – bacząc na doświadczenia innych krajów w tym zakresie – postanowiłem także przygotować propozycję zmiany polskiej konstytucji poprzez dodanie w niej prawa do gotówki.

Proponuję więc, aby prawo do gotówki zostało konkretnie zagwarantowane w II rozdziale Konstytucji pt. „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela” . W rozdziale tym jest podrozdział pt. „Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne”, który dotyczy m.in. rawa własności, prawa dziedziczenia, czy też innych prawa majątkowych.

I tak, po art. 64 Konstytucji RP proponuję dodać art. 64 (1), który mógłby brzmieć:

„1. Emisja pieniądza gotówkowego jako prawnego środka płatniczego jest gwarantowana w formie fizycznych banknotów i monet, bez jakichkolwiek elementów elektronicznych lub cyfrowych.

2. Każdy ma prawo dokonywać zapłaty za nabycie towarów i świadczenie usług gotówką jako prawnym środkiem płatniczym bez żadnych ograniczeń kwotowych. Gwarantuje się prawo do dokonywania transakcji gotówkowych w banku lub oddziale banku zagranicznego”.

Jeżeli ktoś z Was ma inną propozycję sformułowania takiego zapisu konstytucyjnego, to proszę o kontakt.

Książka pt. Gotówka to wolność

Jeśli chcesz być świadom innych zagrożeń związanych z coraz powszechniejszymi płatnościami elektronicznymi i chcesz wiedzieć, jak możesz się przed tym bronić, sięgnij po moją najnowszą książkę pt. „Gotówka to wolność. Dlaczego warto płacić gotówką i ograniczyć płatności elektroniczne?”. Jest to pierwsza (i jedyna) polska książka na temat obrony gotówki. Możecie ją kupić na stronie gotowkatowolnosc.pl

Jeśli się na nią zdecydujecie to nie zapomnijcie proszę też zaznaczyć, że o książce dowiedzieliście się z bloga i podcastu „Podróże ku wolności”.

Podsumowanie

Obecnie mamy rok wyborczy. Wykorzystajmy to i spróbujmy wywrzeć presję na politykach w tej kwestii. To niepowtarzalna szansa.

Uważam, że wpisanie prawa do gotówki do polskiej Konstytucji jest niezbędne, aby zagwarantować w przyszłości jej istnienie. Dzięki temu zostanie ona z nami do końca świata, a może i dłużej.

Jeżeli podoba Ci się idea tego bloga i podcastu to proszę o jego udostępnienie, polubienie lub skomentowanie – dzięki temu ma on szanse dotarcia do szerszego kręgu odbiorów, a być może wśród nich są osoby, które bardzo potrzebują zawartych w nim informacji. Polecam także zapisanie się na mojego Newslettera – wtedy nie umknie Ci żaden odcinek tego bloga, a także polubienie mnie na Facebook-u i Instagramie

Copyright © 2023 Rafael del Viaje